Tích cực hoá việc học bằng Bản đồ tư duy

BĐTD là một công cụ hữu ích trong giảng dạy và học tập ở trường phổ thông và các bậc học cao hơn vì chúng giúp GV và HS trình bày các ý tưởng một cách rõ ràng, suy nghĩ sáng tạo, hệ thống kiến thức, ghi nhớ và đưa ra ý tưởng mới.
 
Chúng tôi đã nghiên cứu và thử nghiệm sử dụng BĐTD ở một số tiết toán THCS, coi nó như một thiết bị dạy học hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy học. Bước đầu cho thấy HS rất hứng thú khi lập BĐTD và các em đã “thiết kế” các chủ đề kiến thức theo cách hiểu của mình một cách sáng tạo. Cách làm này có tính khả thi cao vì nguyên liệu rất đơn giản và không mất nhiều thời gian, lại có thể tải phần mềm BĐTD Mindmap miễn phí trên mạng Internet. Xin giới thiệu một cách thiết kế và sử dụng BĐTD mà chúng tôi đã nghiên cứu và thử nghiệm, với minh hoạ là tiết học về “Tam giác”.
 
Sau khi cho HS làm quen với BĐTD, biết cách đọc hiểu BĐTD để nhìn vào đó là có thể thuyết trình được nội dung một bài học hay một chủ đề theo mạch logic của kiến thức. Dẫn vào chủ đề bài học cụ thể là “Tam giác”, GV đưa HS đến những kiến thức liên quan đến chủ đề như định nghĩa, tính chất, sau đó đưa ra “bản đồ” theo trình tự tư duy, và hướng cho HS tư duy logic theo hình thức sơ đồ hoá trên BĐTD. Từ một vấn đề hay chủ đề chính đưa ra các ý lớn, từ mỗi ý lớn lại “chẻ” ra các ý nhỏ, lập nên một BĐTD như một cái cây kiến thức từ thân đến cành lớn và các cành nhỏ.
 

Như vậy, phương tiện và cách thức để lập BĐTD đều rất đơn giản, có thể thực hiện trong bất cứ điều kiện CSVC nào. Điều quan trọng là GV hướng cho HS có thói quen lập BĐTD sau khi học một bài hay một chủ đề, một chương để giúp các em có cách sắp xếp kiến thức một cách khoa học, logic. Các em sẽ rất hứng thú khi tự mình được tự do sáng tạo “tác phẩm” BĐTD kiến thức theo cách riêng của mình. Với các trường có cơ sở hạ tầng CNTT tốt, có thể cài vào máy tính phần mềm Mindmap cho các em sử dụng.